In 2019 vierde 92% van de Nederlanders kerst. Dat was de hoogste score in acht jaar onderzoek: kerst piekte als nooit te voren. Deze kerstvierders bevonden zich in een gezelschap van gemiddeld elf andere mensen, hoofdzakelijk uit de eigen directe familiekring. Samen met Pasen is kerst in Nederland immers het familiefeest bij uitstek. Ook supermarkten weten dat donders goed. Met hun even traditionele als mierzoete tv-commercials versterkten ze dit beeld de afgelopen weken alleen maar. Met kerst moet er gekneuterd worden, zeker in tijden van corona.
Viering in beslotener kring
In de periode 2012-2018 waren de kerstgezelschappen, met gemiddeld vijftien personen of zelfs meer, beduidend groter dan in de afgelopen twee jaar. De trend naar meer intieme gezelschappen zal in 2020 vanzelfsprekend een door corona afgedwongen vervolg krijgen. Niet dat heel Nederland zich aan de adviezen van de overheid gaat houden, want daarvoor zijn we Nederlanders. Ruim een kwart heeft al aangekondigd de gordijnen te sluiten en kerst met méér dan drie ‘externen’ te vieren. Maar groots en meeslepend gaat het dan weer niet worden. We rekenen op gezelschappen van gemiddeld rond de 7 personen; dat de reproductiefactor, de fameuze R, rond de 1 moge blijven schommelen. Daarnaast zal circa een kwart van de Nederlanders kerst vaker dan één keer vieren, maar dat was met onvermijdelijke schoonfamilies al niet ongebruikelijk.
Minder vierders
De kerstgezelschappen zullen dit jaar dus kleiner zijn, maar ook het aantal vierders zal lager zijn dan in voorgaande jaren. Met een beetje intelligent denken, en met een schuin oog op onze peilingen rond eerdere feestdagen in tijden van corona,verwachten we een afname van het aantal fysieke vierders van zo’n tien procent, met name onder 45-plussers. Even waarschijnlijk is de toename van het aantal mensen dat kerst wel viert, maar dan alleen.
Fysiek contact het meest gemist
De lockdown dwingt zeer velen er toe om kerst thuis, in een kleinere dan gewenste kring, te vieren. Dat klinkt al droevig en het is ook buitengewoon zuur, zeker in een tijd waarin je je ouders en kinderen, je kleinkinderen en grootouders het liefst wil omhelzen en koesteren. Bij ruim zes op de tien Nederlandersstaan afspraken met verwanten en vrienden met stip op de eerste plaats van activiteiten die ze het meest missen. Vergeleken met fysiek contact blijft communiceren via digitale devices, hoe smart ook, een armzalig surrogaat.
Grote plus voor de detailhandel, opkikkertje voor de horeca
In 2019 vierde vijftien procent kerst (ook) in de horeca, met name in restaurants. Dat valt nu weg, maar gelukkig is er voor deze ondernemers wel de nodige compensatie door het bestellen en laten thuisbezorgen van maaltijden.We verwachten dat één op de zes à zeven huishoudens dit jaar een kerstdiner laat thuis bezorgen door delokale horeca. Volgens ’s lands grootste maaltijdbezorger zou dat zelfs ruim dertig procent kunnen zijn. Los nog van de logistieke (on)haalbaarheid is dat echter een zware overschatting van wat er gaat gebeuren, met een scheutje welbegrepen eigenbelang.
Want dat scenario staat ook haaks op de door corona gestimuleerde trend naar vaker en langer zelf koken, een ontwikkeling die zich ook doorzette na het einde van de eerste lockdown. Kerst 2020 is bij uitstek het moment om de nieuwe of opgefriste kennis en kookvaardigheden in de eigen keuken te etaleren. De grote winnaarvan kerst 2020 is dan ook de detailhandel. Nielsen becijferde in de afgelopen week al een omzetgroei in de supermarkten van meer dan tien procent. Dat getal zal ook in de laatste weken van het jaar niet omlaag gaan.Al is het maar omdat de suikerzoete commercials tegen die tijd van de buis zijn.
Bron: Feestdagen Monitor en Corona Impact Monitor
De feiten in dit verhaal zijn ontleend aanMotivaction’s Feestdagen Monitor 2012-2020, een continu onderzoek over de viering van feestdagen in Nederland, en aan de Corona Impact Monitor, een serie peilingen van Motivaction over de impact van de coronacrisis op de Nederlandse bevolking. Het veldwerk voor de meest recente meting over kerst, een rondgang langs n=1.706 Nederlanders tussen de 18 en 80 jaar, vond plaats op 27 en 28 december 2019. Deze meting herhalen we ook in 2020: begin januari weten we wat er met kerst precies gebeurde.
Neem voor meer informatie contact op met Ruurd Hielkema of Lisa Baart.
